Beter omgaan met je hoogsensitief kind – mijn 15 tips

22-01-2023

Ik schreef al eerder een blog over beter omgaan met je hoogsensitief kind. Als je als ouder zelf niet hoogsensitief bent is het allesbehalve evident om je kind te begrijpen. Ik geef in deze blog mijn persoonlijke tips, grotendeels gericht op ouders van hoogsensitieve kinderen maar uiteraard gelden dezelfde richtlijnen voor de omgang met HSP tieners of volwassenen. Mits wat begrip en een klein beetje aanpassing kan je veel spanningen en stresssituaties vermijden.

Hoogsensitieve kinderen zijn géén lastige kinderen

Eén ding wil ik van bij het begin duidelijk maken. Hoogsensitieve kinderen worden soms onterecht als lastig aanzien. Dit klopt helemaal niet. Ze zijn niet lastig, ze zijn gewoon anders. Men moet gewoon wat meer moeite doen om ze te begrijpen.

Herken de mogelijke conflictzones

Hoogsensitieve mensen zijn veel gevoeliger aan het gedrag van hun medemens en hun omgeving. Door hun sterke intuïtie voelen ze subtiele verschillen of een dubbele bodem achter reacties en gedragingen sneller aan. Dit betekent ook dat ze dieper en intenser meeleven en meevoelen. Ze vergroten vaak dingen uit die voor anderen onbelangrijk zijn.

HSP-kinderen ervaren sensaties vele malen sterker dan niet hoogsensitieve kinderen. Hierdoor zijn ze soms overprikkeld of zelfs geïrriteerd door gewoontes of trekjes van anderen. … trekjes die minder passen bij het verfijnd gedrag wat zij verlangen.

Als ouder is het belangrijk te leren anticiperen op deze gevoeligheden om stress bij jou én je kind te vermijden.  

Uiteraard zijn deze punten voor de meeste mensen belangrijk maar voor iemand die hoogsensitief is wegen ze zwaarder door. Volwassen HSP-personen hebben er misschien al wat beter mee leren omgaan maar bij kinderen is dit gedrag nog ongefilterd.

Ik heb 15 tips verzameld waarvan ik denk dat het veel conflicten en spanningen kan helpen vermijden.

1. Blijf altijd beleefd en vriendelijk

Beleefdheid en vriendelijkheid zijn voor hen de basis om met elkaar om te gaan, zowel in een sociale als professionele omgeving.

Een hoogsensitieve zal meer dan wie ook oprecht begrip proberen tonen als mensen neerslachtig of verdrietig zijn, maar een moeilijke dag op anderen afreageren kan voor hen echt niet. Als je een mindere dag hebt of als je gestrest bent, probeer dan eerst even tot rust te komen voor je met je kind omgaat.

Ontevredenheid mag je best uiten maar wanneer de beleefdheid ontbreekt in een discussie of onenigheid dan kan dit bij een hoogsensitieve heel lang blijven hangen.

2. Behandel hen als gelijke

Een hoogsensitieve zal zich nooit boven een ander plaatsen. Onbevooroordeeld en toegankelijk zien ze een ander als gelijke, evenwaardig, niet minder en niet meer. Als ze voelen dat iemand zich als mens boven een ander probeert te stellen dan zullen ze meestal afstand nemen en liever niks meer met die persoon te maken willen hebben.

Ze houden niet van mensen die te koop lopen met titels, diploma’s en machtsposities wanneer deze voorbij gaan aan menselijkheid. Voor hen is geen enkel mens meer waard dan een ander. Hoogsensitieven zullen daarom zelden hoog oplopen met helden. Ze kiezen meer voor persoonlijkheden dan voor talenten, dikwijls kiezen zij niet voor de winnaar maar voor de underdog.

3. Blijf zoveel mogelijk ingetogen

Hoogsensitieve mensen houden niet van grootsprekerij en show. Ze zijn zelf vaak gereserveerd en ingetogen. Je zal hen zelden luid en uitbundig horen vertellen met oohs en wow’s.

Mensen denken soms dat ze verlegen of asociaal zijn omdat ze in de ruimte vaak niet opvallend aanwezig zijn. Vergis je echter niet, ze zijn misschien méér aanwezig dan wie ook.

Ze observeren de situatie grondig en lezen elke emotie of indruk. Ze zullen zelden zelf het woord vragen maar hopen wel het woord te krijgen. Als ze dan spreken zal je verwonderd zijn over hoe betrokken zij eigenlijk zijn en dat het wel de minst oppervlakkige mensen zijn van de groep.

4. Wees rechtvaardig

Iemand die hoogsensitief is heeft meestal een sterk ontwikkeld rechtvaardigheidsgevoel.

Ze willen liefst dat alles eerlijk wordt gedeeld en verdeeld. Ze willen zelf niets meer maar ook niets minder dan een ander. Dit is een zeer uitgesproken karaktertrek. Je kan ze dan ook echt kwaad krijgen wanneer zijzelf of mensen uit hun omgeving niet krijgen wat hen toekomt.

Bij kinderen stel je vaak vast dat ze het heel moeilijk hebben met pestgedrag. Niet enkel als ze zelf het slachtoffer zijn, ze voelen ook enorm mee met andere ‘slachtoffers’. Meestal zijn ze nog niet mondig genoeg of rijp genoeg om openlijk in te gaan tegen de pesters maar dit maakt hen zeer triest.

pesten

HSP-personen hebben het vaak al vanop heel jonge leeftijd moeilijk met de onrechtvaardigheid van het leven. De machteloosheid tegenover ziekte en vergankelijkheid, de altijd voelbare dreiging dat zaken als gezondheid en geluk elk moment kunnen worden afgenomen is voor hen een voortdurend conflict met de zin van het leven. Hierdoor gaan ze vaak wat zwaarmoediger door het leven gaan, maar het zijn zeker geen negativisten.

5. Geef ze tijd voor verandering

Een hoogsensitief persoon is een gewoontedier, dit geeft hen rust. Verandering is voor hen meestal een stressfactor. Dit is misschien een autistisch trekje. Soms is dit voor de omgeving moeilijk te begrijpen, zeker als het om kleine veranderingen gaat die voor een ander weinig betekenen. 

Onverwacht bezoek, het nemen van een andere weg dan gebruikelijk of een object dat verplaatst is kunnen een hoogsensitieve al uit zijn normale doen brengen. Als je iets wil veranderen dat onmiddellijk invloed heeft op je kind, breng dit dan rustig aan en praat erover.

Geef je kind tijd om te wennen aan veranderende situaties. De ene keer zal het zelf toenadering zoeken en instemmen maar het kan ook best zijn dat het zich oncomfortabel blijft voelen en niet instemt. Aanzie dit dan niet als bewust dwarsliggen en probeer het te aanvaarden om de rust te bewaren.

Het positieve en mooie aan deze karaktertrek is dat hoogsensitieven veel waarde hechten aan wat goed is. Ze houden van hun spullen en zijn zorgzaam en respectvol. Ze hebben meestal niet de drang om telkens nieuwe spullen te kopen. Dit brengt mij bij het volgend punt.

6. Respecteer hun zorgzaamheid

Voor een hoogsensitieve staat zorgzaamheid gelijk aan respect. Hoogsensitieven zijn vaak extreem zorgzaam, niet enkel voor hun eigen spullen maar ook voor die van een ander.

Ze lenen zelden iets uit, uit angst dat ze hun spulletjes niet in dezelfde onberispelijke staat zullen terugkrijgen.  Ze weten hoe zorgzaam ze zelf zijn en ze willen geen discussies over kleine subtiele beschadigingen die voor hen een drama maar in de ogen van de anderen onbelangrijk zijn.

Heb je misschien ook al gemerkt dat je kind zelden jaloers is op de spullen van een ander? Daar waar andere kinderen vaak niks liever doen dan spelen met het speelgoed van hun vriendjes en dan niet meer omkijken naar hun eigen speelgoed is dat bij hoogsensitieve kinderen meestal niet het geval. Ze zullen zelden speelgoed of spullen die ze koesteren willen ruilen voor iets nieuw. Uiteraard willen ze wel eens iets nieuw maar niet ten koste van wat ze al hebben.

7. Als een druppel de emmer doet overlopen

Hoogsensitieven worden zelden boos op iemand wanneer die hen teleurstelt of kwetst. Het zijn wat men noemt binnenvetters, ze slikken in stilte. Ergens hopen ze dat de andere zichzelf wel zal corrigeren. Zij verwachten dit omdat ze zichzelf ook constant in vraag stellen om niemand te kwetsen.

Helaas, als de man of vrouw in kwestie zichzelf niet verbetert ondanks dat zij in de ogen van de hoogsensitieve al meerdere kansen hebben gekregen om dit te doen dan kan een volgende keer de spreekwoordelijke druppel zijn. De hevige reactie die dan volgt verwacht men dan niet van een HSP-persoon. Men vergeet dat zij voorafgaand aan de uitbarsting al heel veel geslikt hebben zonder te reageren.

Als ouder is het belangrijk dat je je kind leert dat het uiten van teleurstelling soms nodig is omdat mensen uit zichzelf niet altijd weten dat ze iets fout hebben gezegd of gedaan. Tijdig de emmer legen alvorens hij vol loopt is iets wat je je kind kan proberen meegeven.

hoogsensitief kind terechtwijzen

8. Zachte aanpak en verbeteren met roze

Hoogsensitieve mensen kunnen kritiek verdragen maar het is heel belangrijk dat dit op een opbouwende manier en met fluwelen handschoenen wordt aangepakt. Hoe je kritiek uit, serveert en verpakt is cruciaal.

Wie een hoogsensitief kind wil corrigeren doet dit beter op een zachte manier.  Net omdat zij al zo streng zijn voor zichzelf kunnen ze het moeilijk verdragen wanneer ze op ongenuanceerde manier terechtgewezen worden.

Verbeter hen met roze en niet met rood

Wijs hen ook niet terecht voor een volle klas. Een HSP-kind kan dit jaren meedragen. Met een zachte hand gestuurd kan je het beste uit ze naar boven halen. Hanteer je bij hen een harde hand dan functioneren ze simpelweg niet. De spreekwoordelijke schop onder de kont werkt bij hen averechts.

9. Geef ze tijd

Hoogsensitieve kinderen verwerken informatie anders. Zaken die voor anderen moeilijk zijn begrijpen zij vaak net veel vlugger omdat ze oorzaak en gevolg beter kunnen doorgronden.  Anderzijds hebben zij soms veel meer tijd nodig voor dingen die voor een ander evident zijn.

Zij staan zeker open voor feedback en vinden het fijn om dingen te leren. Alleen is het bij hen meer dan bij gewone kinderen belangrijk dat ze er geestelijk rijp voor zijn.

Het zijn wijze kinderen die in tegenstelling tot vele anderen net niet sneller groot en volwassen willen zijn. Omdat ze zoveel fantasie hebben blijven ze liever wat langer hangen in de wereld van het kind zijn.

Beter omgaan met je hoogsensitief kind

10. Geef ze wat extra zorg en aandacht als ze zich niet goed voelen

De meeste hoogsensitieven staan sterker in verbinding met het welbevinden van hun lichaam.

Ze kennen hun lichaam beter dan wie ook en voelen de kleinste verschillen en afwijkingen in hun organisme. Het is daarom zeer belangrijk dat je hun angsten en symptomen ernstig neemt en hen zo snel mogelijk geruststelt.  

Meer dan bij wie ook is wat in hun hoofd speelt en hoe ze zich mentaal verhouden met de ziektesymptomen van belang voor hun genezing. HSP-personen hebben vaak een grotere aanleg voor hypochondrie. Ze zijn in staat om pijnprikkels te versterken en te verzwakken met hun denken, ze hebben meer angsten over ziektes.  

omgaan met hoogsensitief kind

Als je kind zich niet goed voelt, leg het dan wat extra in de watten. Dat doe je uiteraard met elk kind, ook als het niet hoogsensitief is.

Probeer ook uit te zoeken of het echt ziek is, of dat er mogelijk meer aan de hand is. Een HSP-kind kan al lang ongelukkig rondlopen maar vaak steken ze dit weg omdat ze hun ouders niet met hun problemen willen belasten. Bij kinderen zal je vaak psychosomatische klachten zien als ze zich op school niet goed voelen.

Nog iets om rekening mee te houden: HSP-personen reageren vaak sterker op pijn en behandelingen, zelfs op medicatie reageren ze vaak anders.  

11. Fysieke deugd en genot

Er zijn twee soorten hoogsensitieven op het vlak van fysieke aanrakingen. De meesten genieten enorm van lichamelijk contact omdat ze heel sterk verbonden zijn met de natuur. Ze worden graag verwend met de pure elementen.  Ze houden van gecontroleerde contrasten, een sauna en dan ijsbad, koude en warme douches maar bijvoorbeeld ook van massages, geurtherapie. Enkelen houden minder van fysieke aanrakingen, dikwijls omdat ze zich ongemakkelijk en geremd voelen vanwege eerdere negatieve ervaringen.

Hoogsensitieven kunnen wel heel prikkelbaar worden bij plotse verschillen in lichamelijke sensaties. Abrupte temperatuurverschillen (ongecontroleerd contrast) kunnen hen helemaal uit hun element brengen, net als extreem sterk licht of bijvoorbeeld een felle winterzon.

Ze hebben liefst gematigde omstandigheden ondanks dat zij er dikwijls zeer extreme gewoonten op nahouden. Het verschil zit hem in de controle, als ze het niet zelf controleren ervaren ze het meestal als onaangenaam.

Hoogsensitieve personen zijn ook gevoelig aan geuren. Ze merken de kleinste geurverschillen op. Ze kunnen zelfs geuren opslaan en opnieuw oproepen en zo herinneringen ophalen.

Graag knuffels, aanrakingen en knuffels, gezelligheid, maar wel op het juiste moment. Probeer een ruzie niet goed te maken met een knuffel of omarming want dit is voor hen omkoperij. Eerst moet de ruzie bijgelegd worden alvorens de knuffels kunnen genoten worden

12. Geef duidelijke instructies en leg uit waarom

Hoogsensitieven hebben een grote controledrang. Ook al zijn ze meestal zeer creatief en in staat om snel met alternatieve oplossingen te komen bij onvoorziene omstandigheden, toch hebben zij graag de volledige controle over de tijd en de planning.

Leg uit wat je wil en hoe je iets wil. Soms is het ook belangrijk om uit te leggen waarom je iets op een bepaalde manier wil.

Een HSP-persoon doet dingen soms op een heel eigen manier. Ze kunnen zeker bevelen opvolgen maar het is wel het één of het ander.  Ofwel neem jij de leiding met duidelijke instructies, ofwel geef je hen carte blanche.

Een hoogsensitieve kan gerust een goeie volger of een goeie leider zijn maar iets tussenin schept gegarandeerd problemen. Ze trekken de leiding niet zomaar naar zich toe, maar als de situatie er zich naar aanlegt dan nemen ze wel graag de leiding.

13. Aandacht voor hygiëne en orde

De meeste hoogsensitieven zijn zeer ordelijk en net. Dit kan je vaak al zien vanaf de kindertijd. Alles heeft een vaste plaats en doorgaans hoef je weinig achter hen op te ruimen. Ze zijn vaak op het extreme af georganiseerd en proper.

Ze zijn erg opmerkzaam als het over hygiëne gaat. Wie geen tafelmanieren heeft zal al snel een afkeurende blik krijgen. Dit kan soms tot genante situaties leiden als je met je kind uit eten gaat.

Alles wat met lichaamshygiëne en voeding te maken heeft wordt streng gekeurd. Zelfs toen ik nog in de kleuterschool zat kon een vuil bestek of bord mijn appetijt helemaal verstoren. De maaltijd opdienen met een vuile schort of het bestek aanraken om iets op te scheppen kan genoeg zijn om de eetlust te verpesten.

Ze hechten ook veel belang aan persoonlijke verzorging, voor zichzelf maar ook voor anderen. Omdat ze geuren veel intenser opnemen zijn ze ook gevoeliger aan sterke indringende geuren die wijzen op een nalatige hygiëne. Kinderen durven dit wel eens duidelijk laten merken en beseffen niet altijd dat dit ongepast is.

14. Beschaam het vertrouwen niet

De meeste mensen vinden dat je vertrouwen moet verdienen.

Een HSP-persoon bekijkt dit enigszins anders. Ze zijn selectief in het kiezen van de mensen waartoe ze zich verbonden voelen maar je hoeft je hun vertrouwen niet te verdienen. Je krijgt het onmiddellijk en zonder voorwaarden omdat zij uitgaan van de goedheid van de mens.

Zorg er echter voor dat je hun vertrouwen niet beschaamt, want eens je het kwijt bent is het nog heel moeilijk terug te winnen.

15. Dankbaarheid dwing je niet af

Hoogsensitieven zijn van nature uit zeer dankbaar. Ze proberen mensen zo veel mogelijk te ontzien omdat ze goed aanvoelen dat iedereen uiteindelijk gewoon zijn best doet. Om niemand te bruuskeren lopen ze altijd op hun tenen.

Ze zijn dankbaar voor echte moeite, voor goede intenties, voor de onschuld en stunteligheid waarmee iemand zijn best wil doen en toch faalt. De meeste hoogsensitieven zijn dankbaar zijn voor alle liefde en goedheid die ze krijgen maar vraag hen nooit om dankbaar te zijn voor het leven want dan zou je wel eens heel erg teleurgesteld kunnen worden. Zij hebben een andere visie op het leven.

Wie voor een kind kiest doet dat in de eerste plaats voor zichzelf. Dat een ander kiest om hen mee te sleuren in een aardse lijdensweg van pijn, ziekte, onzekerheid, verlies en uiteindelijk de dood valt voor hen moeilijk. Ze kunnen het misschien nog niet benoemen maar het gevoel is vaak al van op heel jonge leeftijd aanwezig.

Begrijp mij niet verkeerd, ook HSP-mensen leven heel graag. Ze hebben het gewoon moeilijk met de onrechtvaardigheid van het leven. Meer dan een ander vragen ze zich af of al dat deugdzame genot en lekkers dat het leven te bieden heeft het wel waard is tegenover al het verdriet en ongemak dat gepaard gaat met ziekte, verderf en de dood.

Ze beseffen dat ze in alle onschuld en met de beste bedoelingen in het leven gezet zijn. Dat maakt het voor hen net moeilijk. Ze weten dat dit uit liefde gedaan is, een voor hen heel belangrijk aspect in de menselijkheid waar ze dankbaar voor zijn. Dat net die liefdesband is opgebouwd in een onzeker bestaan en elke dag kan worden verbroken door het leven ervaren ze als heel bedreigend.

Voor hen voelt het leven soms als een geschenk in de hel, een angstgevoel dat zij elke dag – meer dan de gemiddelde mens – voelen als een donkere schaduw op elk beetje geluk dat ze genieten.

Tenslotte

Hoogsensitieve kinderen zijn jonge mensen die heel dicht bij hun ziel staan. Hierdoor weten ze diepere emoties te raken. Ze zijn niet raar maar wel apart.  Ze doen dingen anders en op hun tempo. Het zijn wijze kleine mensjes. Ze hebben soms moeite met verandering maar geven die veranderingen een kans wanneer ze er klaar voor zijn. Dit wil zeggen als voor hen de tijd daar rijp voor, niet omdat de wereld zegt dat het tijd is om te veranderen.

HSP-kinderen leven op het ritme van de natuur, niet op het ritme van de klok of volgens modellen en statistieken van de wetenschap. Als je hen forceert in hun natuurlijke ontwikkeling ervaren ze meer stress dan ‘normale’ mensen. Je kan hen hierdoor mentaal en fysiek kapot maken.

Ze vragen niet meer dan wat ze zelf graag geven: liefde, geduld, begrip, respect.  Behandel hen zacht, laat hen de rust die ze nodig hebben om alleen te zijn en indrukken te verwerken en ze zullen zelf naar jou toekomen om beter samen te werken en om te gaan met conflictsituaties.

De lijn tussen volwassen en kind zijn is vaag, sommige dingen worden met de leeftijd meer uitgesproken. Toch is er weinig verschil in aanpak tussen omgaan met HSP-kinderen of volwassenen.